Co je bocian: biały, czarny, młody. W Afryce, Polsce i zimie

Bocian to niezwykle dostojne zwierzę, które przez wielu uznawane jest za naszą dumę narodową. Według wielu podstawą diety tych ptaków są żaby. Jak się jednak okazuje, rzeczywistość jest trochę inna. Co jedzą bociany?

Z tego artykułu dowiesz się:

Co jedzą bociany w Polsce i Afryce.
Czy można dokarmiać bociany.
Czego nie powinno się podawać bocianom.

Zobacz też:

Co jedzą bociany?

Bociany są wszystkożerne i mają zróżnicowany jadłospis. Preferują głównie bezkręgowce, jak owady, ślimaki, czy robaki, ale jedzą też mniejsze gryzonie, ryby, a nawet padlinę. Zdarza się, że konsumują także płazy, małe ptaki i jaja. Ich dieta zależy od dostępności pokarmu w danym środowisku.

Co je bocian?

Bezkręgowce (np. owady, ślimaki, robaki)
Gryzonie.
Ryby.
Padlinę.
Płazy (np. jaszczurki, żaby).
Małe ptaki.
Jaja.
Głowonogi (np. małże).
Rzęsy i skorupiaki.
Małe węże.

Czym żywi się bocian w Polsce i Afryce?

Dieta bocianów w Polsce i Afryce różni się ze względu na dostępność różnych źródeł pokarmu wynikającą ze specyfiki tych dwóch różnych środowisk.

W Polsce, bociany zjadają przede wszystkim bezkręgowce – owady, ślimaki, robaki, ale także mniejsze kręgowce znajdujące się na łąkach i polach, takie jak małe gryzonie, węże, płazy czy nieduże ptaki. Chętnie żywią się też rybami lub padliną.

Natomiast podczas polskiej zimy, w Afryce, bociany najczęściej zjadają szeroki zakres owadów, szczególnie w sezonie deszczowym, kiedy są one najbardziej dostępne. Jedzą również małe kręgowce, takie jak węże, jaszczurki, ryby czy małe ptaki. Inne źródło diety bocianów w Afryce to padlina.

Czy dieta bociana czarnego różni się od białego?

Dieta bociana czarnego różni się nieco od diety bociana białego, mimo że oba gatunki są wszystkożercami.

Bocian czarny (Ciconia nigra) preferuje bardziej zróżnicowany pokarm. Poluje głównie na małe zwierzęta, takie jak gryzonie, płazy, ryby i owady. Chociaż duża część jego diety składa się z mięsa, zdarza mu się również zjadać owoce i nasiona.

W przeciwieństwie do bociana białego (Ciconia ciconia), który preferuje otwarte tereny, bocian czarny częściej widywany jest w lasach, co wpływa na różnice w ich diecie.

Co pije bocian?

Bociany, jak wszystkie ptaki, potrzebują wody do życia. Są one przystosowane do picia zarówno świeżej, jak i słonej wody. W dużej mierze bociany korzystają z wody dostępnej w ich środowiskach – jak rzeki, stawy lub jeziora. Do czego bociany wykorzystują wodę?

Nawadnianie. Bociany piją wodę, aby utrzymać odpowiedni poziom nawodnienia. Ich organizm podobnie do nas, ludzi, składa się w dużej mierze z płynów, stąd jej regularne przyjmowanie jest ważne dla ptaków.
Zaspokajanie pragnienia. Bociany piją wodę, aby zaspokoić pragnienie, szczególnie po jedzeniu, podczas upałów czy po wysiłku.
Higiena. Bociany korzystają z wody do kąpieli, dzięki czym utrzymują swoje pióra w dobrym stanie. Regularne mycie piór pomaga w usuwaniu pasożytów oraz utrzymaniu zdrowia skórne.
Poszukiwanie pokarmu. Woda jest dla bocianów miejscem, gdzie mogą znaleźć wiele swoich ulubionych typów pokarmu, takie jak ryby czy bezkręgowce wodne.

Czy można dokarmiać bociany?

Można dokarmiać bociany, ale tylko w szczególnie trudnych okolicznościach, takich jak długotrwały mróz czy brak naturalnej żywności. Ważne jest jednak, aby robić to odpowiednio.

Jak dokarmiać bociany?

Dokarmianie bocianów to działanie, które jest potencjalnie konieczne tylko w szczególnych okolicznościach, np. podczas mrozów lub gdy naturalny pokarm jest niedostępny. Niewłaściwie wykonane może prowadzić do niezdrowych nawyków lub zależności u tych ptaków. Jak prawidłowo dokarmiać bociany?

Odpowiedni pokarm. Bocianom najlepiej podawać naturalny dla nich pokarm. Może to obejmować małe gryzonie, ryby, robaki, ślimaki czy owady. Unikaj natomiast podawania jedzenia, które normalnie nie jest częścią ich diety, jak pieczywo czy resztki ze stołu.
Bezpieczne miejsce. Pokarm dla bocianów powinien być zostawiony w miejscu, które jest dla nich bezpieczne, czyli z dala od ruchu drogowego, siedzib ludzi i domowych zwierząt.
Ilość pokarmu. Unikaj podawania zbyt dużej ilości pokarmu. Bociany powinny samodzielnie zdobywać większą część swojego jedzenia, a dokarmianie musi być tylko uzupełnieniem.
Unikaj regularnego dokarmiania. Regularne dokarmianie bocianów może prowadzić do powstawania zależności i utraty naturalnych umiejętności pozyskiwania pokarmu, dlatego powinno być stosowane z umiarem.
Sezon dokarmiania. Co ważne, poza okresem zimowym, dokarmianie bocianów jest zabronione w myśl obowiązujących przepisów.

Zobacz też:

Czego nie powinno się podawać bocianom?

Dokarmiając bociany, podawaj im jedynie pokarm, który jest naturalny i bezpieczny dla ich diety. Unikaj natomiast niektórych rodzajów jedzenia, które mogą być dla nich szkodliwe lub które normalnie nie wchodzą w skład ich diety. Czego nie podawać bocianom?

Pokarm	Dlaczego nie podawać bocianom?
Pieczywo	Chociaż wiele osób podrzuca ptakom chleb lub bułki, jest to niezdrowe dla bocianów. Pieczywo nie dostarcza im potrzebnych składników odżywczych i może prowadzić do problemów zdrowotnych, takich jak zahamowanie wzrostu u młodych ptaków czy problemy z przewodem pokarmowym.
Resztki ze stołu	Niektóre pokarmy, które jedzą ludzie, mogą być szkodliwe dla bocianów, szczególnie te, które są bardzo przetworzone, zawierają sól, cukier lub przyprawy. Ptaki te nie są przystosowane do trawienia takiej żywności.
Nieświeże jedzenie	Podawaj bocianom tylko świeży pokarm dobrej jakości. Zepsute jedzenie może prowadzić do zatrucia i poważnych problemów zdrowotnych u tych ptaków.
Wysoko przetworzone pokarmy mięsne	Produkty takie jak kiełbasa czy parówki mogą zawierać niezdrowe składniki dla bocianów – np. sól, konserwanty i inne substancje chemiczne. Dlatego lepiej zdecydować się na podanie surowego mięsa z niewielką ilością tłuszczu.

Skąd wiedzieć, że bocian potrzebuje dokarmiania?

Potrzeba dokarmiania bocianów zazwyczaj pojawia się w określonych okolicznościach, jak np. utrzymujący się mróz czy brak dostępu do naturalnego pokarmu. Istotne jest jednak umiejętne rozpoznanie sygnałów, które mogą wskazywać, że bocian może wymagać dodatkowego wsparcia. Na co zwrócić uwagę?

Obserwacja stanu fizycznego. Ptasie ciało pokazuje wiele o jego stanie zdrowia – bociany w dobrej kondycji mają lśniące, zadbane pióra oraz energicznie się poruszają. Jeśli ptak wygląda na chorowitego, jest letargiczny, ma spięte pióra, może to świadczyć o niedożywieniu.
Zachowanie. Jeśli bocian bardzo długo staje w jednym miejscu bez ruchu, może to oznaczać, że jest zbyt słaby, aby polować na pokarm.
Częstotliwość i intensywność karmienia młodych. Gdy bociany mają trudności z dostarczaniem pokarmu swoim młodym, może to być sygnał, że nie są w stanie znaleźć wystarczająco dużo jedzenia w swoim środowisku.
Pora roku i warunki pogodowe. Gdy warunki pogodowe utrudniają dostęp do pokarmu, jak długotrwałe przymrozki czy susza powodujące wysychanie wodnistych środowisk, gdzie bociany poszukują jedzenia, może to zasugerować potrzebę dokarmiania.

Dlaczego dieta bociana jest ważna?

Dieta bociana ma kluczowe znaczenie dla jego zdrowia, rozwoju i zdolności do przetrwania w różnych warunkach. Najedzony bocian jest nie tylko zdrowy, ale również zdolny do długich migracji, rozmnażania i przetrwania w trudnych warunkach środowiskowych.

Kondycja fizyczna

Dieta bogata w różne rodzaje pokarmów, na przykład ryby, drobne ssaki, owady czy płazy, dostarcza bocianowi niezbędnego białka, tłuszczu i szerokiego spektrum witamin i minerałów. To wszystko przyczynia się do utrzymania dobrej kondycji fizycznej, zdrowych piór i silnej odporności.

Rozród

Dobra dieta ma istotne znaczenie dla rozmnażania bocianów. Kompleksowe odżywianie wpływa na produkcję zdrowych jaj, rozwój młodych oraz wydolność bocianów podczas okresu lęgowego, który wymaga dużej ilości energii.

Przetrwanie migracji

Bociany są znanymi ptakami migrującymi. Aby przetrwać długie i wyczerpujące migracje, potrzebują one pokarmu o wysokiej wartości energetycznej. Tłuste jedzenie, takie jak niewielkie ssaki czy ryby, pomaga im zgromadzić zapasy tłuszczu niezbędne do przetrwania.

Przystosowanie do zmian środowiska

Zdolność bociana do przyjmowania różnorodnej diety pomaga mu przystosować się do zmian w środowisku. Wszystkożerność bociana umożliwia przetrwanie w różnych okolicach, szczególnie w obliczu zmian klimatycznych i zanikania naturalnych siedlisk.

Kiedy jedzą bociany?

Bociany, podobnie jak wiele innych gatunków ptaków, zazwyczaj są najbardziej aktywne podczas poszukiwania pokarmu o świcie i zmierzchu. Są to tzw. złote godziny, gdy słońce jest nisko na niebie, a owady są najbardziej aktywne, co czyni je łatwiej dostępnymi dla ptaków.

Bociany mogą jednak dostosować godziny swojej aktywności w poszukiwaniu pokarmu do warunków konkretnej sytuacji, takich jak dostępność pokarmu, temperatura, pora dnia i sezonu. Na przykład, mogą one kontynuować polowanie w ciągu dnia, jeśli jest to konieczne do zdobycia wystarczającej ilości pokarmu, szczególnie w czasie hodowli młodych.

Jak pora roku wpływa na dietę bociana?

Pora roku ma znaczący wpływ na dietę bociana, determinując dostępność różnych źródeł pokarmu. Bociany, jak wszystkożerne ptaki, muszą dostosować swoje zwyczaje żywieniowe do zmieniających się warunków sezonowych.

Wiosna. Podczas wiosny, z wytopem śniegów i ożywieniem przyrody, bociany mają dostęp do różnorodnego pokarmu – owadów, małych gryzoni, płazów czy ryb. Jest to czas powrotu z migracji i początku okresu lęgowego, kiedy zapotrzebowanie na pokarm rośnie.
Lato. W lecie bociany mają najszerszy dostęp do pokarmu, dzięki czemu mogą efektywnie karmić swoje pisklęta. Wysoka temperatura sprzyja rozwojowi bogatego ekosystemu owadów, stanowiących ważną część diety bocianów.
Jesień. W jesieni, z początkiem chłodów, pokarm staje się mniej dostępny. Dlatego bociany zaczynają korzystać z zapasów tłuszczu zgromadzonych w cieplejszych miesiącach i przygotowują się do migracji.
Zima. Zima jest najtrudniejszym okresem dla bocianów z powodu ograniczonej dostępności pokarmu. Wiele bocianów migruje wtedy w cieplejsze rejony, a te, które pozostają, muszą szukać alternatywnych źródeł pokarmu. Niektóre bociany potrzebują wtedy rozsądnego dokarmiania.

Zobacz też:

Podsumowanie

Bociany są wszystkożerne, ale preferują bezkręgowce jak owady, ślimaki, czy robaki i jedzą również gryzonie, ryby, padlinę, płazy, małe ptaki i jaja.
Dieta bocianów różni się w zależności od miejsca – w Polsce jedzą bezkręgowce i małe kręgowce, podczas gdy w Afryce, głównie owady, płazy i małe kręgowce.
Dieta bociana czarnego różni się od białego, czarny preferuje mięsny pokarm z owocami i nasionami.
Bociany piją zarówno świeżą jak i słoną wodę, korzystając z wody dostępnej w ich środowiskach, np. z rzeki, stawu czy jeziora.
Możesz dokarmiać bociany, ale tylko w trudnych okolicznościach, podając im naturalny pokarm w bezpiecznych miejscach, unikając regularności i dużej ilości jedzenia.
Nie zaleca się podawania bocianom pieczywa, resztek ze stołu, nieświeżego jedzenia oraz wysokoprzetworzonego mięsa.
Potrzeba dokarmiania bocianów zazwyczaj pojawia się w określonych okolicznościach, takich jak długotrwały mróz lub brak dostępu do naturalnego pokarmu.
Dieta bociana jest kluczowa dla jego zdrowia i zdolności przetrwania, wpływając na kondycję fizyczną, zdolność do rozmnażania i przetrwania migracji.
Bociany są najbardziej aktywne podczas poszukiwania pokarmu o świcie i zmierzchu, dostosowując czas posiłków do warunków danego miejsca i sytuacji.
Pora roku ma istotny wpływ na dietę bociana, określając dostępność różnych źródeł pokarmu.

FAQ

Jakie są najważniejsze różnice między dietą bociana białego a czarnego?

Zarówno bocian biały, jak i czarny są wszystkożercami, ale ich diety nieco się różnią. Podstawowa różnica wynika z preferencji środowiskowych – bocian biały wybiera otwarte tereny, natomiast bocian czarny często widywany jest w lasach.

Wpływa to na dostępność różnorodnych pokarmów. Dieta bociana białego opiera się głównie na owadach, małych ssakach i rybach, podczas gdy bocian czarny zjada również owoce i nasiona.

Czy bociany zaadaptowały się do picia słonej wody?

Tak, bociany są przystosowane do picia zarówno świeżej jak i słonej wody. Ich organizmy są zdolne do wydalania nadmiaru soli, co umożliwia im korzystanie z różnorodnych źródeł wody. Mają one jednak preferencję do korzystania z wody dostępnej w ich naturalnych środowiskach – rzekach, stawach lub jeziorach.

Jakie są zasady dokarmiania bocianów w okresie zimy?

Zasady dokarmiania bocianów w zimie zależą od występujących warunków pogodowych i dostępności naturalnej żywności. Zasadniczo bociany powinny być dokarmiane tylko w sytuacjach, w których nie mają dostępu do swojego naturalnego pokarmu z powodu długotrwałego mrozu czy braku żywności.

Pokarm powinien być naturalny, np. małe gryzonie, ryby, robaki, ślimaki czy owady, i umieszczony w bezpiecznym miejscu, z dala od ruchu drogowego czy domów.

Czy bociany mogą zjeść jedzenie od ludzi, np. pieczywo?

Choć wielu ludzi dokarmia ptaki resztkami jedzenia, takie działanie nie jest zalecane. Pieczywo i inne resztki ze stołu, szczególnie te przetworzone lub zawierające sól, cukier czy przyprawy, nie są zdrowe dla bocianów.

Taka dieta może prowadzić do problemów zdrowotnych, w tym zahamowania wzrostu u młodych ptaków czy problemów z przewodem pokarmowym.

Czy dieta bociana wpływa na jego zdolność do przetrwania migracji?

Tak, dieta bociana jest kluczowa dla jego zdolności do przetrwania migracji. Bociany potrzebują dużej ilości tłustych pokarmów, takich jak niewielkie ssaki czy ryby, aby gromadzić zapasy tłuszczu niezbędne do przetrwania długich i wyczerpujących podróży.

Dobra kondycja fizyczna i odpowiednie odżywianie są kluczowe dla przeżycia tego wyczerpującego procesu.

Czy można na podstawie obserwacji określić, czy bocian potrzebuje dokarmiania?

Tak, jeżeli bocian bardzo długo staje w jednym miejscu bez ruchu, może to oznaczać, że jest zbyt słaby, aby polować. Jeżeli wygląda na chorowitego, jest letargiczny lub ma spięte pióra, to też może świadczyć o niedożywieniu.

Może się również zdarzyć, że np. warunki pogodowe utrudniają dostęp do pokarmu, jak długotrwałe przymrozki czy susza powodujące wysychanie wodnistych środowisk, gdzie bociany poszukują jedzenia.

Bibliografia

Brant, H. A., Jagoe, C. H., Snodgras, J. W., Bryan, A. L., & Gariboldi, J. C. (2002). Potential risk to wood storks (Mycteria americana) from mercury in Carolina Bay fish. Environmental Pollution (Barking, Essex: 1987), 120(2), 405–413. https://doi.org/10.1016/s0269-7491(02)00112-4

Chenchouni, H. (2017). Variation in White Stork (Ciconia ciconia) diet along a climatic gradient and across rural-to-urban landscapes in North Africa. International Journal of Biometeorology, 61(3), 549–564. https://doi.org/10.1007/s00484-016-1232-x

Orłowski, G., Karg, J., Jerzak, L., Bocheński, M., Profus, P., Książkiewicz-Parulska, Z., Zub, K., Ekner-Grzyb, A., & Czarnecka, J. (2018). Data exploration on diet, and composition, energy value and functional division of prey items ingested by White Storks Ciconia ciconia in south-western Poland: Dietary variation due to land cover, reproductive output and colonial breeding. Data in Brief, 21, 1186–1203. https://doi.org/10.1016/j.dib.2018.10.064

Pineda-Pampliega, J., Ramiro, Y., Herrera-Dueñas, A., Martinez-Haro, M., Hernández, J. M., Aguirre, J. I., & Höfle, U. (2021). A multidisciplinary approach to the evaluation of the effects of foraging on landfills on white stork nestlings. The Science of the Total Environment, 775, 145197. https://doi.org/10.1016/j.scitotenv.2021.145197

Sandhu, K. V., Demiray, Y. E., Yanagawa, Y., & Stork, O. (2020). Dietary phytoestrogens modulate aggression and activity in social behavior circuits of male mice. Hormones and Behavior, 119, 104637. https://doi.org/10.1016/j.yhbeh.2019.104637